De gevangenis heeft bij ieder in ons gezin een andere lading.

Voor mij is het de plek waar ik jaren geleden mijn mannetje leerde staan. Ik ben niet lang en had in die tijd nog echt een babyface (iets waar ik nu naar verlang als ik wakker word). Een meisje dat er een beetje uitzag alsof ze de werkkleding van haar vader aan had gedaan voor een spreekbeurt maar ik wist dat ik het zou kunnen en blijkbaar wist ik de directie daarvan te overtuigen want ondanks hun twijfels over mijn voorkomen werd ik aangenomen.

Ik leerde daar direct de eerste week dat ik niet met mij moest laten sollen. Voet bij stuk te houden en mooie praatjes het ene oor in en het andere oor uit te laten gaan maar ik leerde die maanden daarna vooral dat er achter iedere daad, hoe gruwelijk die ook is, een mens zit. Een mens die ook een familie heeft.

Dat er vaak een reden is waarom iemand tot een daad komt. Daarmee praat ik niets goed, dat zeker niet maar ik leerde wel inzien dat je nooit kunt oordelen voordat je het hele verhaal kent. 

In die periode van mijn leven had ik nooit kunnen voorspellen dat de gevangenis nog een rol zou spelen in mijn leven nadat ik de deur daar definitief dichttrok.

 

Over gevangenissen lopen de meningen hier thuis nogal uiteen. Zo vindt de een dat een straf niet lang genoeg kan zijn en gelooft de ander totaal niet in de manier waarop een gevangenisstraf wordt ingevuld.

Die gevangenis is ook de plek waar de vader van een van de kinderen overleed. Het is plek die door een kind als veilige plek wordt gezien want dan weet je tenminste waar ze is, dat ze eten krijgt en kan douchen. Dat douchen is een essentieel onderdeel in die denkwijze. 'Kleren kun je nog stelen maar ergens stiekem douchen is een stuk ingewikkelder als je geen huis hebt dus is het toch fijn dat dat er in de gevangenis gewoon is'.

 

Nu zou je kunnen denken dat als het al zo'n punt is binnen een gezin het niet echt voor de hand liggend is om het gevangenismuseum te bezoeken. Toch is dat een jaarlijks terugkerend uitje waar tot nu toe ieder kind goede herinneringen aan heeft.

Dit keer ging ik met River, Joshua en Jeremiah.

Jeremiah die het museum geweldig vindt omdat je van alles kunt doen, de speurtocht uitdagend is en hij iedere keer weer iets nieuws ontdekt. Joshua was de ideale gids voor ze en hielp Jeremiah waar nodig met de speurtocht. Hun genoten.

River liep daar en alles werd gelezen. De 'rechtbank' werd uitvoerig bekeken en waar andere kinderen enthousiast riepen dat ze later advocaat of rechter werden liet zij direct weten dat ze dat nooit zou doen.

Ik vroeg nog om uitleg maar zij liep alweer verder. Daar bij de portretten bleef ze staan. De hele tijd had ze vrijwel in stilte het museum bekeken maar nu stak ze van wal.

Jolanda was een mevrouw die haar baby om het leven had gebracht. De jongens waren al doorgelopen maar zij bleef staan en vroeg zich hardop af 'Is dit iets dat iemand expres doet?'.

 

Een van de redenen dat ik niet meer in de gevangenis werk is het feit dat ik moeite had met het oordeelvrij zijn bij delicten waarbij kinderen betrokken waren. In de opvoeding vind ik het belangrijk dat ieder kind zijn eigen mening mag vormen ook als die niet de mijne is. Ik besluit dan ook om niet te reageren, zolang ze mij niet rechtstreeks iets vraagt, om niets voor haar in te vullen.

Ze loopt verder en blijft staan bij foto's van kinderen met FAS. Uitgebreid leest ze de tekst. Dan vraagt ze mij, 'dus deze kinderen komen vaker in de gevangenis terecht doordat hun moeder dronk tijdens de zwangerschap?'.

Ik leg haar het uit. 

Aan haar ogen zie ik dat de radertjes in haar hoofd overuren maken.

'Wie heeft dan echt de schuld? Krijgt een moeder straf als haar kind met FAS geboren wordt?. Dan haar welbekende vuisten die samenballen. Ze draait zich om met een ruk en zegt 'Precies hierom wordt ik nooit rechter want wat is expres? En als het niet expres is is het voor de ander niet minder erg dus er bestaat geen goed!'.

 

Even voel ik de twijfel of het wel verstandig was om haar hier mee naar toe te nemen.

Veel tijd om te twijfelen is er niet want we worden bij de boevenbus verwacht. 

Joshua luistert aandachtig tijdens de rondrit naar de gids, Jeremiah kijkt vooral naar buiten, leest de namen op de huizen en wijst naar buiten als we voor de gevangenis stil staan, toch wel het hoogtepunt voor hem.

River zit naast mij en neemt alles aandachtig in zich op. 

Dan staan we stil voor de gevangenis en vertelt de gids over de huiskamers die bovenin zitten. Huiskamers waar kinderen op bezoek kunnen bij hun vader en dan begint hij een verhaal over kinderen van gedetineerden. 

Dat er 25000 kinderen zijn waarvan een ouder in de gevangenis zit. Dat die kinderen te maken hebben met schaamte, gepest worden enz. Ik kijk niet naar die gevangenis. Niet naar die gordijnen waarachter de huiskamers zitten. Ik kijk naar haar, naar wat dit met haar doet. Zij kijkt wel naar die huiskamers.

Ik vraag mij ondertussen af wat er in haar hoofd rondgaat.

Dan zegt de man 'Kinderen van gedetineerden herken je'.

Bij mezelf denk ik 'dat had je iets anders kunnen formuleren. Ik snap wat hij wil zeggen maar met de manier waarop hij het zegt, zegt hij zo iets anders'. 

Haar vuisten ballen zich samen, ik pak haar been. Knijp er zachtjes in om haar te laten weten dat ik snap wat ze voelt.

De bus stopt, het ritje zit erop.

Als ze de bus uitstapt kijkt ze hem recht aan en zegt dan 'Je ziet het niet altijd'.

Ik zie de man verbaasd kijken waarna het kwartje heel snel valt. Verbazing maakt plaats voor een verschrikt gezicht.

Ze ziet het ook en loopt door terwijl ze haar schouders ophaalt.

De man kijkt mij nog een keer aan, zegt niets maar zijn gezicht spreekt boekdelen.

Dit had deze meneer nooit gewild.

Hij loopt tegen hetzelfde aan als zoveel mensen. Ze laten zich foppen door het plaatje. Ze zien een gezin en staan er niet bij stil wat er nog allemaal meer bij hoort. Dat een opmerking over vieze zwervers, pijn doet omdat het indirect over hun moeders gaat. Dat het niet leuk is om te horen dat ieder kind van een 'crimineel' opgroeit tot een crimineel.

Mensen zien niet waarom het hun meer raakt. 

Je ziet iemands geschiedenis niet.

 

Tijdens de autorit naar huis vraag ik wat ze er van vonden. Een unaniem leuk klinkt.

River voegt er daarna aan toe 'Zo fijn dat we even zijn geweest, overal staat dat 80 % van de mensen in de gevangenis zit door hun verslaving, die man in de boevenbus zei het ook. Buikmama is niet zo, het is de verslaving, ik ga daar niet komen'.

Al haar gedachtegangen en uitspraken spoken de rest van de dag door mijn hoofd. Wat gaat er toch veel in dat koppie om.

Als ik haar 's avonds naar bed breng zegt ze ik weet nog niet precies wat ik later wordt maar wel wat ik ga uitvinden.

Iets waardoor verslaving niet meer bestaat. Daar wordt alles een stuk makkelijker van, zelfs het werk van een rechter.